Wanneer je jouw beregeningsinstallatie winterklaar moet maken

Het juiste moment om je beregeningsinstallatie te winterklaar maken hangt vooral af van je locatie en het eerste vorstmoment. In Nederland is dit meestal tussen eind oktober en half november, maar het kan per regio verschillen. Gebruik daarom de eerste vorstdatum per zone als leidraad. Dit helpt je voorkomen dat je te vroeg of te laat bent.

Let op deze signalen dat je te lang wacht:

• Water in de sproeiers bevriest en zorgt voor barsten.
• De bedrading of elektronische onderdelen raken beschadigd door vocht.
• Je ziet scheuren in bovengrondse leidingen of koppelingen.

Tip: Begin altijd een paar weken vóór de voorspelde vorst met het winterklaar maken. Zo voorkom je dure reparaties en geniet je volgend seizoen weer van een goed werkend systeem.

Benodigd Gereedschap en Materialen

Om jouw beregeningsinstallatie goed winterklaar te maken, heb je de juiste tools en materialen nodig. Hier vind je een handige checklist zodat je niks vergeet:

Essentiële gereedschappen:

• Luchtcompressor met een capaciteit van minimaal 50–80 CFM bij 50 PSI. Dit is belangrijk om voldoende luchtdruk te leveren om water effectief uit je leidingen te blazen zonder schade te veroorzaken.
• Slang en juiste aansluiting voor de blow-out poort.
• Sleutels of tangen om kleppen en terugstroombeveiligers te openen en sluiten.
• Emmer of opvangbak om eventueel restantwater op te vangen.
• Ontluchtingssleutels of drain plugs voor handmatige aftapping.

Veiligheidsuitrusting:

• Veiligheidsbril om je ogen te beschermen tegen rondvliegend water en vuil.
• Gehoorbescherming, vooral bij gebruik van een krachtige luchtcompressor.
• Werkhandschoenen voor extra grip en bescherming tijdens het openen en sluiten van kleppen.

Met deze materialen zorg je dat je beregeningsinstallatie winterbestendig wordt, zonder risico op bevroren of gebarsten leidingen. Wil je meer weten over het juiste gereedschap? Bekijk dan ook onze tips over een geschikte luchtcompressor voor sprinkler winterisatie.

Twee hoofdmethoden voor beregeningsinstallatie winterklaar maken

Er zijn twee veelgebruikte manieren om je beregeningssysteem winterklaar te maken. Welke je kiest, hangt af van je situatie en het beschikbare materiaal.

Methode	Beschrijving	Voor- en nadelen
Handmatig leeg laten lopen	Alle kranen en aftappunten open zetten zodat het water eruit loopt.	+ Geen compressor nodig – Minder grondig, kans op vorstschade groter
Blow-out methode (lucht blazen)	Met een compressor perslucht gebruiken om het water uit de leidingen te blazen.	+ Meest effectief en veilig – Compressor nodig (50–80 CFM bij 50 PSI)
Automatisch leegslaatsysteem	Systeem laat zichzelf automatisch leeglopen.	+ Handig, weinig werk – Zelden aanwezig, vooral bij nieuwere installaties

Kies de juiste methode voor jouw situatie

• Handmatig leeg laten lopen is handig bij kleine of simpele systemen. Geen compressor? Dit is dan vaak de beste optie.
• Blow-out methode is het meest gebruikt en aanbevolen in Nederland, zeker als je vorstgevoelig materiaal hebt.
• Automatische drainsystemen zie je vooral bij grotere of vernieuwde systemen, maar zijn vrij zeldzaam hier.

Meer weten over welke methode past bij jouw tuin? In de volgende paragrafen leg ik stap voor stap uit hoe je het beste winterklaar maakt.

Stap-voor-stap: Beregeningsinstallatie winterklaar maken met de Blow-Out Methode (Meest Aanbevolen)

1.Zet de hoofdkraan en controller uit

Sluit allereerst de hoofdwaterkraan van je beregeningssysteem af. Schakel daarna de elektronische controller uit of koppel deze los om onbedoeld inschakelen te voorkomen.

2.Sluit de kleppen van de terugstroombeveiliging af

Draai de afsluiters van de terugstroombeveiliging dicht. Dit voorkomt dat compressorlucht terug de hoofdwaterleiding in gaat. (Foto’s van deze stap zijn handig om doelgroep te laten zien hoe dit precies werkt.)

3.Laat het resterende water weglopen

Laat het water wat nog in de hoofdleiding en terugstroombeveiliging zit weglopen voordat je begint met blazen. Zo voorkom je dat je water onder hoge druk door het systeem blaast.

4.Sluit de compressor correct aan

Verbind de luchtslang van je luchtcompressor met de speciaal daarvoor aanwezige blaaspoort op het systeem. Let erop dat de slang goed vastzit en geen lucht ontsnapt.

5.Blaas zone voor zone leeg

Start met het leegblazen van de eerste zone. Blaas niet langer dan 2 minuten per zone om schade aan sproeiers en leidingen te voorkomen. Houd de compressordruk tussen de 50 en 80 PSI (ongeveer 3,5–5,5 bar).

6.Herhaal het proces

Doorloop elke zone 2 tot 3 keer totdat er alleen nog lucht uit de sproeiers blaast. Zo weet je zeker dat er geen water meer in het systeem zit.

7.Sluit alle afsluiters en zet ze in winterstand

Draai alle ventielen en kleppen weer dicht en zet de terugstroombeveiligingen in de winterstand zodat ze niet bevriezen.

8.Zet de controller uit en isoleer

Zet de beregeningscontroller uit of haal de stekker uit het stopcontact. Voor extra bescherming kun je de controller isoleren of binnen opbergen.

Met deze stappen zorg je ervoor dat jouw beregeningssysteem klaar is voor de koude Nederlandse winters en voorkom je bevroren leidingen en dure reparaties.

Stapsgewijs: handmatig aftappen (voor kleine systemen of zonder compressor)

Als je geen compressor hebt, is de handmatige aftapmethode een goede optie om jouw beregeningsinstallatie winterklaar te maken. Dit werkt vooral goed bij kleine systemen.

Zo doe je het:

Zoek alle handmatige aftapkranen op

Let goed op de aftapkranen, vooral op de laagste punten van het systeem. Dit zijn vaak de plekken waar het water het makkelijkst wegloopt (de zogenoemde ‘low-point drains’).

 Open elke aftapkraan, testpunt en aftapdop

Zet alle kranen, testpunten en aftappunten volledig open, zodat het water eruit kan lopen. Ook plekken zoals backflow preventers hebben soms aftapmogelijkheden.

 Laat het water op natuurlijke wijze weglopen

Gebruik de zwaartekracht om het water uit de leidingen te laten lopen. Zorg dat het water volledig weg is, want achtergebleven vocht kan bevriezen en leidingen laten barsten.

Tips & valkuilen:

Controleer of alle kranen goed openstaan

Een vergeten aftappunt kan leiden tot bevriezing en schade.

 Laat het water goed weglopen en wacht rustig af

Forceer het water niet, maar geef het voldoende tijd.

 Zorg dat er geen luchtbellen in de buizen blijven hangen

Lucht kan het aftappen belemmeren, waardoor water achterblijft.

 Controleer na het aftappen of alles droog aanvoelt

Vochtige plekken kan je extra isoleren of nogmaals aftappen.

Met deze simpele maar effectieve handmatige methode zorg je dat jouw beregeningssysteem netjes leeg is en klaar voor de vorst in de winter. Perfect als je geen compressor hebt of een klein systeem beheert.

Isolatie van blootgestelde onderdelen

Na het leegmaken van je beregeningsinstallatie is isolatie van de kwetsbare onderdelen cruciaal om vorstschade te voorkomen. Vooral de terugstroombeveiliging is gevoelig en verdient extra aandacht.

Terugstroombeveiliging isoleren

• Gebruik isolatiemateriaal zoals schuimrubberhoezen of speciale terugstroombeveiligingshoezen.
• Voor een duurzame oplossing kun je zelf een isolatiebox maken van hout of isolatieplaten, gevuld met isolatiemateriaal. Zorg dat de box goed afsluit maar toch toegankelijk blijft voor controle.
• Extra bescherming met isolatietape of noppenfolie werkt ook goed.

Blootgestelde leidingen en kleppen

• Wikkel alle bovengrondse waterleidingen en kleppen in met isolatieslangen of -hoezen.
• Let op met metalen leidingen; die geleiden kou snel en moeten dus goed ingepakt worden.
• Gebruik eventueel reflecterende isolatietape om warmte langer vast te houden.

Regenmeters en sensoren

• Deze elektronische onderdelen zijn gevoelig voor vorst en moeten goed beschermd worden.
• Bedek ze met een meegeleverde of zelfgemaakte isolatiehoes.
• In sommige gevallen helpt het om ze tijdelijk binnen op te bergen als dat mogelijk is.

Door deze isolatiestappen zorg je dat je beregeningsinstallatie de winter zonder problemen overleeft, zonder risico op gesprongen leidingen of kapotte onderdelen. Zo bespaar je dure reparaties en houd je je tuin perfect in conditie!

Veelgemaakte fouten die dure schade veroorzaken

Winterklaar maken van je beregeningsinstallatie lijkt eenvoudig, maar fouten kunnen flink in de kosten lopen. Let daarom goed op deze valkuilen:

 Te veel druk bij het uitblazen

Gebruik nooit hogere luchtdruk dan nodig. Te veel druk kan je leidingen doen barsten. Houd je aan 50–80 PSI en blaas niet langer dan 2 minuten per zone.

 Een zone vergeten

Controleer altijd of je echt alle zones hebt uitgeblazen of afgetapt. Een vergeten zone betekent vaak gesprongen leidingen in het voorjaar.

 De controller aan laten staan

Laat je sprinklercontroller niet aan tijdens de winter. Dit kan de vorstbeveiliging triggeren of slecht reageren op het koude weer.

 Backflow drain overslaan

Vergeet niet de terugstroombeveiliging (backflow preventer) goed te legen en isoleren. Water hierin dat bevriest, kan het systeem ernstig beschadigen.

Door deze fouten te vermijden, voorkom je kapotte leidingen en dure reparaties in het voorjaar. Winterize je sproeisysteem dus slim en grondig!

Hoe weet je dat je het goed hebt gedaan? (Vooruitblik voorjaarstest)

Na je beregeningsinstallatie winterklaar te hebben gemaakt, wil je natuurlijk zeker weten dat alles goed werkt zodra het voorjaar begint. Hier is een korte checklist voor het opstarten in het voorjaar, zodat je zeker weet dat je winterklaar maken succesvol was:

• Controleer alle kranen en ventielen: Open elk zoneklep en kijk of het water zonder problemen stroomt. Geen verstoppingen of lekken.
• Test de sproeiers per zone: Kijk of de sproeiers gelijkmatig en krachtig water geven. Geen sproeiers die vastzitten of kapot zijn door vorst.
• Check de backflow preventer: Verwijder alle isolatie voorzichtig en controleer op beschadigingen of lekkages.
• Controller instellen en testen: Zet het systeem weer aan, programmeer een korte sproeigang en zie of alles volgens plan werkt.
• Let op vreemde geluiden: Knalgeluiden of gezoem kunnen wijzen op beschadigingen binnen de leidingen of kleppen.
• Inspecteer op vorstschade: Kijk ondergrond en bij aansluiting of er geen scheurtjes of barsten zijn ontstaan.

Als alles soepel loopt, weet je dat je de juiste winterisatie methode hebt gekozen en zorgvuldig hebt uitgevoerd. Zo voorkom je dure reparaties en geniet je meteen in het voorjaar weer van een optimaal werkend beregeningssysteem.

Wanneer je beter een professional inschakelt

Sommige situaties vragen om professionele hulp, zeker als je dure schade wilt voorkomen. Overweeg een vakman als je:

• Een groot systeem hebt met meer dan 10 zones. Dit vraagt om meer tijd en precisie dan een doe-het-zelf klusje.
• Je polyethyleen (poly) leidingen gebruikt. Deze kunnen sneller beschadigen bij verkeerd winterklaar maken.
• Een complex terugstroomventiel hebt. Deze moeten vaak speciaal behandeld worden om vorstschade te voorkomen.
• Je systeem werkt op een putwaterinstallatie. Dit vergt specifieke kennis over de aansluiting en winterbescherming.

Kosten DIY vs professioneel

Onderdeel	Zelf doen	Professional (ongeveer)
Kleine systemen (<10 zones)	€0 – €50 (luchtcompressor huur of aanschaf)	€75 – €150
Grote systemen (>10 zones)	Moeilijk, kans op fouten	€150 – €400
Complexe terugstroom beveiliging	Risico op schade zonder ervaring	€100 – €200

In veel gevallen bespaar je geld door het zelf te doen, maar bespaar niet op vakkundigheid bij grotere en ingewikkelde installaties. Fout winterklaar maken kan leiden tot kosten voor reparaties die veel hoger liggen dan een telefoontje naar de specialist.

Kortom: twijfel je over je kennis of materieel? Schakel dan een professional in voor een zorgeloze winterstart van je beregeningssysteem.